Kẻ Ác Cạnh Bên: Phần 1 – Sociopath là gì và điều gì tạo ra chúng?

Hãy tưởng tượng – nếu có thể – rằng bạn là một người không có lương tâm, không một chút nào, không có cảm giác ăn năn, không hề hối hận trong bất kỳ việc gì, không mảy may lo lắng đến cảm xúc của người lạ, bạn bè hoặc ngay cả người thân trong gia đình. Vì mọi người thường giả định là con người ai cũng có lương tâm, nên việc che giấu rằng bạn không có lương tâm là một chuyện dễ dàng. Nói cách khác, bạn hoàn toàn không chịu sự ràng buộc bên trong, bạn phá hủy các mối quan hệ, tài khoản ngân hàng và thành tựu của người khác chỉ đơn giản là vì bạn thích, ngay cả khi chẳng để làm gì, ngoại trừ việc đó mang lại cho bạn cảm giác phấn khích. 

Hãy dừng việc tưởng tượng tại đây vì chỉ mỗi việc tưởng tượng bản thân là một trong số những kiểu người này thôi cũng khiến bạn cảm thấy phát điên rồi, bởi họ quả thật điên rồ và nguy hiểm đến mức như vậy đó. Đây chính là bản chất của những kẻ “rối loạn nhân cách chống xã hội” – hay được gọi bằng một thuật ngữ quen thuộc hơn là sociopath. Theo quyển sách Kẻ Ác Cạnh Bên, cứ 25 người sẽ có 1 người bị rối loạn tính cách, nghe rất điên rồ, đáng sợ nhưng đó lại là sự thật. 

TẠI SAO SOCIOPATH LẠI ĐƯỢC GỌI LÀ”KẺ ÁC CẠNH BÊN”?

Những kẻ là sociopath không hề hiếm. Ngược lại, bọn chúng chiếm một tỷ lệ đáng kể trong dân số. Bất kỳ ai trong cuộc đời mà chưa từng biết đến một người như thế là điều gần như bất khả thi. Những kẻ không có lương tâm trải nghiệm cảm xúc rất khác với bạn và tôi, và bọn chúng không hề có cảm giác yêu thương, cũng như không có bất kỳ tình cảm gắn bó nào với những người xung quanh. Sự thiếu hụt này, một điều khó tưởng tượng được, khiến cho cuộc sống của chúng trở thành một cuộc chơi không hồi kết nhằm thống trị người khác.

Ở thời điểm hiện tại, căn bệnh vô nhân tính là “không chữa trị được”; hơn nữa, sociopath hầu như không bao giờ muốn được “chữa trị.” Đặc biệt, người ta lưu ý thấy sociopath không có chút cảm xúc nào, không có chút yêu thương trong bất kỳ rung động âu yếm mà chúng tuyên bố là có, chúng lạnh lùng đến mức nghẹt thở. Chúng không có sự đồng cảm, cũng không hề thật lòng trong mối quan hệ gắn bó với người yêu. Một khi lớp mặt nạ giả dối bị lột ra, cuộc hôn nhân của chúng được phơi bày là không có tình yêu, chỉ từ một phía và hầu như luôn chóng vánh. Nếu người bạn đời có một chút giá trị trong mắt sociopath thì đó là bởi vì sociopath xem người này là vật sở hữu, một thứ mà sociopath sẽ nổi giận khi đánh mất chứ không bao giờ thấy buồn lòng hay cảm thấy có trách nhiệm.

ĐIỀU GÌ TẠO RA MỘT SOCIOPATH?

Điểm chung của sociopath là chúng có thể làm bất cứ điều gì để đạt được tham vọng cá nhân mà không một chút hối hận nào. Tại sao một số người lại không có lương tâm? Điều gì tạo ra sociopath?

Tương tự nhiều đặc điểm tính cách khác của con người, cả về phương diện sinh lý lẫn tâm lý học, câu hỏi chính yếu nằm ở bản chất tự nhiên hay quá trình dưỡng dục. Tính cách này là do trời sinh hay do môi trường tạo ra? Đối với những điểm đặc trưng thuộc tâm lý phức tạp nhất, câu trả lời là do cả hai, có khả năng lắm chứ. Nói cách khác, xu hướng của tính cách là bẩm sinh nhưng môi trường quyết định cách nó thể hiện.

Hết lần này đến lần khác, những nghiên cứu về tính di truyền đã đưa ra số liệu thống kê cho thấy những mối liên hệ về chính trị và xã hội về mặt cảm xúc – đó là khuynh hướng một người sở hữu những đặc điểm của sociopath phần nào là do bẩm sinh, với xác suất lên đến khoảng 50%. Quan trọng là ta cần nhận thấy rằng những tính cách vô cùng phức tạp đó không thể nào do một gen duy nhất quyết định, mà gần như chắc chắn là do sự kết hợp của nhiều gen với nhau.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng đã mang lại cho chúng ta một vài manh mối. Một mắt xích quan trọng trong phân khúc hành vi sinh học thần kinh này có thể bao gồm hoạt động thay đổi chức năng vỏ não của sociopath. Một vài trong số những thông tin thú vị nhất về chức năng vỏ não của sociopath được phát hiện thông qua những nghiên cứu về cách con người xử lý ngôn ngữ. 

Hóa ra, thậm chí ở cấp độ điện sinh học của não, những người bình thường phản ứng lại những từ biểu thị cảm xúc (như yêu, ghét, ấm áp, đau đớn, hạnh phúc, mẹ) một cách nhanh chóng hơn và mạnh mẽ hơn so với những từ tương đối trung tính (như cái bàn, cái ghế, mười lăm, sau đó, v.v.). Từ yêu sẽ được nhận ra nhanh hơn từ nhìn, dẫn đến điện thế gợi mạnh hơn trong não, như thể yêu là một thông tin quan trọng và ý nghĩa hơn từ nhìn. 

Điều này không xảy ra với các đối tượng sociopath được kiểm tra qua quy trình xử lý ngôn ngữ. Về thời gian phản ứng và điện thế gợi trong vỏ não, đối tượng sociopath trong những thí nghiệm này đã phản ứng với những từ thể hiện cảm xúc không khác biệt gì so với những từ trung tính. Ở sociopath, điện thế gợi trước từ khóc lóc hay từ hôn không lớn hơn từ ngồi hay liệt kê, như thể những từ chỉ cảm xúc không có ý nghĩa, hoặc không được khắc sâu vào bộ não của họ, hơn bất kỳ từ nào khác.

Nhưng thật sự sociopath là kẻ ác từ lúc mới sinh ra? Mời bạn đón đọc phần tiếp theo.

Kẻ Ác Cạnh Bên: Phần 2 – Nguyên nhân nào dẫn đến cách sống của sociopath – những kẻ không cảm xúc?

*Link sách Kẻ Ác Cạnh Bên trên tiki tại ĐÂY.

Series Kẻ Ác Cạnh Bên

*Bài viết độc quyền tại Tâm lý học ứng dụng